इस्रायलमध्ये नेतान्याहू-बायडन तर, पुतीन-जिनपिंग बीजिंगमध्ये भेटले; युद्ध आता भयंकर रूप धारण करणार?

 

आंतरराष्ट्रीय, लोकशाही न्यूज नेटवर्क:

 

एकीकडे इस्रायल-हमास आणि दुसऱ्या बाजूला रशिया-युक्रेन यांच्यातील युद्धामुळे जगभरात दहशतीचे आणि धोक्याचे वातावरण निर्माण झाले आहे. दोन्ही युद्धे जगाला कोणत्या दिशेने घेऊन जातील हे सांगणे कठीण होत आहे. पण रशिया-युक्रेन युद्ध आणि आता इस्रायल-हमास युद्ध यावरून जग ज्या प्रकारे दोन ध्रुवांमध्ये विभागलेले दिसते, त्यामुळे तिसऱ्या महायुद्धाचा धोका आणखी वाढला आहे. दोन्ही युद्धात मोठ्या प्रमाणात नागरिकही मारले जात आहेत. या युद्धाने मानवतेचाही बळी घेतला आहे. युद्धात रुग्णालये आणि शाळांनाही लक्ष्य केले जात आहे. या काळात इस्रायल आणि हमास यांच्यातील युद्ध सर्वात तीव्र आहे. अशा वेळी अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बायडन इस्रायलला पाठिंबा देण्यासाठी तेल अवीवमध्ये पोहोचले, तर रशिया-युक्रेन युद्धात चीनचा पाठिंबा घेण्यासाठी पुतीन बीजिंगमध्ये आहेत. एकाच वेळी घडणाऱ्या या दोन घटनांचा अर्थ समजणे फारसे अवघड नाही. साहजिकच जग अधिकाधिक गुंतागुंतीच्या युद्धाच्या जाळ्यात अडकत चालले आहे.

या युद्धांमध्ये कोणता देश कोणाला साथ देईल याचे आख्यान आधीच ठरलेले आहे. रशिया-युक्रेन युद्धात अमेरिका युक्रेनसोबत आहे आणि हमास युद्धात इस्रायलसोबत आहे. चीनही यामध्ये मागे राहणार नाही. चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंगही युद्धात आपला मित्र देश रशियाला पाठिंबा देत आहेत. तर इस्रायल आणि हमास युद्धात पॅलेस्टाईनच्या बाजूने आहेत. इस्रायल-हमास युद्धाने सर्व इस्लामिक राष्ट्रांमध्ये निषेधाची आग पेटवली आहे. एकप्रकारे लेबनॉन आणि इराणनेही इस्रायलविरुद्धच्या युद्धात उडी घेतली आहे. लेबनॉननेही इस्रायलच्या उत्तर सीमा भागात रणगाडाविरोधी क्षेपणास्त्रांनी हल्ला केला आहे. जागतिक व्यवस्था झपाट्याने बदलत आहे. युद्धे अधिक भीषण होत आहेत. हे आणखी मोठ्या विनाशाचे संकेत देत आहे. आपली भूमिका स्वीकारताना, भारत दोन्ही युद्धांमध्ये सत्य आणि मानवतेसह तटस्थ आहे. अशा जागतिक वातावरणात कोणत्याही देशाला तटस्थ राहून पूर्व आणि पश्चिमेची पूजा करणे सोपे नाही. पण भारताची मुत्सद्देगिरीही नव्या युगात आहे. नव्या भारताची नवी ताकदही जग पाहत आहे.

पुतिन आणि जिनपिंग यांच्या भेटीत काय झाले

रशियाचे अध्यक्ष पुतिन आणि चीनचे नेते शी जिनपिंग यांनी बुधवारी बीजिंगमध्ये भेट घेतली आणि परराष्ट्र धोरणात जवळून समन्वय साधण्याचे आवाहन केले, कारण मॉस्कोच्या युक्रेनवर आक्रमण आणि तैवानविरुद्ध बीजिंगच्या वाढत्या जोखमीवरून पश्चिमेसोबत संभाव्य संघर्षाची चिंता वाढत आहे. शी जिनपिंग आणि व्लादिमीर पुतिन यांनी त्यांच्या सकाळच्या बैठकीत व्यापार आणि शी यांच्या महत्त्वाकांक्षी ‘बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्ह’ उपक्रमाच्या 10 व्या वर्धापन दिनाविषयी चर्चा केली. ‘बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्ह’ (BRI) अंतर्गत जगभरात वीज प्रकल्प, रस्ते, रेल्वे आणि बंदरे बांधण्यात आली आहेत. आफ्रिका, आशिया, लॅटिन अमेरिका आणि पश्चिम आशियाशी चीनचे संबंध अधिक घट्ट झाले आहेत. परंतु प्रकल्पांना वित्तपुरवठा करणार्‍या मोठ्या कर्जामुळे गरीब देशांवर कर्जाचा प्रचंड बोजा पडला आहे, ज्यामुळे काही प्रकरणांमध्ये चीनने त्या मालमत्तेवर ताबा मिळवला आहे.

पुतिन काय म्हणाले

“सध्याच्या कठीण परिस्थितीत, विशेषत: घनिष्ठ परराष्ट्र धोरण समन्वयाची गरज आहे,” पुतिन त्यांच्या सुरुवातीच्या टिप्पण्यांमध्ये म्हणाले. “म्हणून, द्विपक्षीय संबंधांच्या बाबतीत, आम्ही मोठ्या आत्मविश्वासाने पुढे जात आहोत.” “रशियाने युक्रेनवर कारवाई करण्याच्या काही आठवड्यांपूर्वी गेल्या फेब्रुवारीमध्ये, पुतिन यांनी शी यांची बीजिंगमध्ये भेट घेतली आणि दोन्ही बाजूंनी “अमर्यादित संबंधांचे” वचन देत करारावर स्वाक्षरी केली. युक्रेनवरील रशियाच्या युद्धात तटस्थ शांतता निर्माता आणि मध्यस्थ म्हणून स्वतःला चित्रित करण्याचे बीजिंगचे प्रयत्न आंतरराष्ट्रीय समुदायाने मोठ्या प्रमाणावर नाकारले आहेत. दरम्यान, चीनने स्वशासित तैवानविरोधात आपली भूमिका कठोर केली आहे. त्यामुळे तिसऱ्या महायुद्धाचा धोका वाढत आहे. चीन आणि उत्तर कोरियावर रशियाला शस्त्रास्त्रे पुरवल्याचा आरोप आहे.

बायडन आणि नेतान्याहू यांच्या बैठकीत काय निर्णय झाला

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बायडन यांनी तेल अवीव येथे इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू यांची भेट घेतली. यावेळी त्यांनी हमासच्या लोकांनी नरसंहार केल्याचे म्हटले आहे. हमास संपूर्ण पॅलेस्टाईनचे प्रतिनिधित्व करत नाही. गाझा येथील रूग्णालयावर झालेल्या हल्ल्यामुळे दु:ख झाल्याचे बायडन यांनी सांगितले. मात्र हा हल्ला इस्रायलने केलेला नसून हमासच्या दहशतवाद्यांनी घडवून आणल्याचे दिसते. बायडन म्हणाले, ‘हा लढा इस्रायलसाठी सोपा नाही हे आम्हाला समजले आहे. संयुक्त पत्रकार परिषदेत नेतान्याहू म्हणाले, ‘अमेरिकेच्या सहकार्याबद्दल धन्यवाद. ही मानवी सभ्यता आणि दहशतवाद यांच्यातील लढाई आहे. हमासचा खात्मा करण्यासाठी इस्रायलला सर्व प्रकारची शस्त्रे आणि इतर मदत करण्याचे आश्वासन बायडन यांनी दिले आहे. मात्र, युद्ध संपवण्यासाठी प्रयत्न करणार असल्याचे त्यांनी सांगितले.