मुंबई, लोकशाही न्यूज नेटवर्क:
सुप्रीम कोर्टाचे सरन्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड यांनी बुधवारी या पदाचा एक वर्षाचा कार्यकाळ पूर्ण केला. त्यांनी 9 नोव्हेंबर 2022 रोजी भारताचे सरन्यायाधीश म्हणून पदभार स्वीकारला होता. न्यायमूर्ती चंद्रचूड हे देशाचे ५० वे सरन्यायाधीश आहेत. ते नोव्हेंबर 2024 पर्यंत CJI पदावर राहतील. एक वर्षाचा कार्यकाळ पूर्ण झाल्याबद्दल CJI DY चंद्रचूड म्हणाले. यावेळी सरन्यायाधीश म्हणाले की, न्यायव्यवस्था ही देशातील नागरिकांसाठी आहे आणि नेहमीच राहील.
सरन्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड यांनी गुरुवारी सांगितले, “लोकांनी खात्री बाळगली पाहिजे की न्यायव्यवस्था त्यांच्या मूलभूत अधिकारांसाठी अस्तित्वात आहे. न्यायव्यवस्था ही देशातील नागरिकांसाठी आहे आणि नेहमीच राहील.”
न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड यांच्या नेतृत्वाखाली, ज्यांनी भारतीय न्यायव्यवस्थेचे प्रमुख म्हणून पदभार स्वीकारला, सर्वोच्च न्यायालयाने पारदर्शकता वाढविण्याचे काम केले. तसेच सर्वोच्च न्यायालयात LGBTQIA+ समुदायाचा समावेश करण्याच्या दिशेने अनेक पावले उचलली. यादरम्यान, सार्वजनिक जीवनावर परिणाम करणाऱ्या मुद्द्यांवर सरन्यायाधीशांनी निर्णय दिले. अशा सुधारणा सुरू केल्या ज्यामुळे आगामी काळात न्याय वितरण प्रणालीची कार्यक्षमता वाढेल.
इकॉनॉमिक्स ऑनर्स नंतर एलएलबी केले
सरन्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड यांचा जन्म ११ नोव्हेंबर १९५९ रोजी झाला. त्यांनी इकॉनॉमिक्स ऑनर्समध्ये पदवी संपादन केली आणि दिल्ली विद्यापीठातून कायद्याचा (एलएलबी) अभ्यास केला. यानंतर त्यांनी प्रतिष्ठित इनलॅक्स स्कॉलरशिपच्या मदतीने हार्वर्ड विद्यापीठात शिक्षण घेतले. येथून त्यांनी ज्युरीडिकल सायन्सेस (SJD) मध्ये मास्टर्स आणि डॉक्टरेट पूर्ण केले. न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड यांनी ऑस्ट्रेलियन नॅशनल युनिव्हर्सिटी, हार्वर्ड लॉ स्कूल, येल लॉ स्कूल आणि युनिव्हर्सिटी ऑफ विटवॉटरसँड येथे व्याख्यानेही दिली आहेत.
वडील वायव्ही चंद्रचूड हे देखील CJI होते
न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड यांचे वडील यशवंत विष्णू चंद्रचूड (वायवी चंद्रचूड) हे देशाचे 16 वे सरन्यायाधीश होते. वायव्ही चंद्रचूड 22 फेब्रुवारी 1978 ते 11 जुलै 1985 पर्यंत सुमारे सात वर्षे CJI होते. कोणत्याही CJI चा हा आतापर्यंतचा सर्वात मोठा कार्यकाळ आहे. वायवी चंद्रचूड यांच्या निवृत्तीनंतर ३७ वर्षांनी न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड हे सरन्यायाधीश झाले. सर्वोच्च न्यायालयाच्या इतिहासातील हे पहिले उदाहरण आहे जेव्हा वडिलांनंतर मुलगाही CJI झाला.
अनेक उच्च न्यायालयात काम केले आहे
न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड यांनी सर्वोच्च न्यायालयात येण्यापूर्वी अनेक उच्च न्यायालयात काम केले होते. मुंबई उच्च न्यायालयात न्यायाधीश होण्यापूर्वी त्यांनी गुजरात, कलकत्ता, अलाहाबाद, मध्य प्रदेश आणि दिल्ली उच्च न्यायालयात वकील म्हणून काम केले. सुप्रीम कोर्टात वकील म्हणूनही त्यांनी प्रॅक्टिस केली. 1998 मध्ये त्यांना मुंबई उच्च न्यायालयात वरिष्ठ वकील म्हणून नियुक्त करण्यात आले. 2000 पर्यंत त्यांनी भारताचे अतिरिक्त सॉलिसिटर जनरल म्हणून काम केले.
वडिलांचे अनेक निर्णय उलटले
न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड यांच्या अनेक निर्णयांवर चर्चा झाली आहे. यामध्ये 2018 सालातील व्यभिचार कायदा नाकारण्याच्या निर्णयाचा समावेश आहे. 1985 मध्ये तत्कालीन सरन्यायाधीश वायव्ही चंद्रचूड यांच्या खंडपीठाने सौमित्र विष्णू प्रकरणात आयपीसीचे कलम 497 कायम ठेवताना म्हटले होते की, व्यक्तीला फूस लावणारा पुरुषच असतो, स्त्री नाही. त्याच वेळी डीवाय चंद्रचूड यांनी कलम 497 नाकारत 2018 च्या निर्णयात म्हटले होते, “व्यभिचार कायदा महिलांच्या बाजूने दिसत असला तरी प्रत्यक्षात तो महिलाविरोधी आहे.”
डीवाय चंद्रचूड म्हणाले, “विवाहित नातेसंबंधात पती-पत्नी दोघांच्याही समान जबाबदाऱ्या असतात, मग पतीपेक्षा पत्नीला अधिक त्रास का सहन करावा लागतो? व्यभिचारावरील दंडात्मक तरतूद हे घटनेतील समानतेच्या अधिकाराचे अप्रत्यक्ष उल्लंघन आहे. विवाहित पुरुष आणि विवाहित महिलांवर निर्बंध. महिलांना वेगळ्या पद्धतीने वागवतो.”
त्यांच्या अध्यक्षतेखालील 5 न्यायाधीशांच्या घटनापीठाने CJI म्हणून गेल्या वर्षभरात अनेक महत्त्वाचे निर्णय दिले. यामध्ये दिल्ली सरकारच्या अधिकारांशी संबंधित निर्णय, महाराष्ट्रात उद्धव ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखालील महाविकास आघाडी सरकारला पुन्हा स्थापन करण्यास नकार आणि समलिंगी जोडप्यांना समलिंगी विवाहाला मान्यता मिळण्याच्या अधिकाराशी संबंधित महत्त्वपूर्ण निर्णयांचा समावेश आहे.
