[- डॉ. बिपीनचंद्र भामरे, कार्डिओ-थोरॅसिक सर्जन, सर एचएन रिलायन्स फाउंडेशन हॉस्पिटल आणि रिसर्च सेंटर]
परिधीय संवहनी रोग पीव्हीडी म्हणून देखील ओळखला जातो. मेंदू आणि हृदयाच्या बाहेर रक्ताभिसरण प्रणालीमध्ये उद्भवणारा असा कोणताही रोग किंवा समस्या PVD म्हणून ओळखली जाते. परिधीय संवहनी रोगामध्ये कोणत्याही रक्तवाहिन्यांना प्रभावित करणारे सर्व रोग समाविष्ट असतात. तथापि, हे बऱ्याचदा परिधीय धमनी रोगासाठी पर्यायी शब्द म्हणून देखील वापरले जाते.
परिधीय संवहनी रोग हा रक्तवाहिन्यांचा सर्वात सामान्य रोग आहे. परिधीय संवहनी रोगामध्ये, रक्तवाहिन्यांमध्ये चरबी जमा होते, ज्याला एथेरोस्क्लेरोसिस किंवा रक्तवाहिन्या कडक होणे म्हणतात. चरबीचा हा संचय हळूहळू होतो. कालांतराने, यामुळे धमनीत अडथळा येऊ शकतो, धमन्या संकुचित किंवा कमकुवत होऊ शकतात. जेव्हा धमनीमध्ये अशा प्रकारचा अडथळा येतो तेव्हा त्याला कोरोनरी आर्टरी डिसीज म्हणतात. अनेकदा एथेरोस्क्लेरोसिस हृदयावर आणि मेंदूच्या वरच्या रक्तवाहिन्यांना प्रभावित करते. तथापि, एथेरोस्क्लेरोसिस संपूर्ण शरीरातील कोणत्याही रक्तवाहिनीवर परिणाम करू शकतो.
लक्षणे: काही वेळ चालल्यानंतर पाय दुखणे, पायाची बोटे काळी पडणे (गॅंगरीन), न बरे होणारे व्रण, पुरुषांमध्ये नपुंसकत्व, सुन्नपणा येणे , केस गळणे किंवा पायावर केसांची वाढ कमी होणे, थकवा येणे, पायाच्या बोटात वेदना,बसलेल्या स्थितीत क्रॅम्पिंग किंवा तीव्र वेदना होतात तेव्हा आपण पाय किंवा पाय याला आरामात वेदना म्हणतो. विशेषतः मधुमेहाच्या रुग्णांमध्ये. पायाला विलक्षण थंडी जाणवते
पीव्हीडीमुळे उद्भवू शकणार्याम गुंतागुंती कोणत्या: जर तुम्ही या स्थितीवर उपचार न करता सोडले तर तुम्हाला स्ट्रोक किंवा पायाला गॅंगरीन होऊ शकतो. धमन्यांमध्ये प्लेक तयार झाल्यामुळे हृदय आणि मेंदूतील रक्तवाहिन्यांवरही परिणाम होऊ शकतो. या स्थितीमुळे दिसणारी आणखी एक समस्या म्हणजे इस्केमिया ज्यामध्ये रक्तपुरवठा गंभीररित्या कमी झाल्यामुळे ऊती मरतात.
निदान आणि उपचार: सुरुवातीला तुमचे डॉक्टर पायांच्या रक्तवाहिन्यांमधील स्पंदन तपासतील. जर त्यांना तुमच्या पायाची नाडी कमकुवत वाटत असेल तर ते तुम्हाला पुढील चाचण्या करण्याचा सल्ला देतील. प्रभावित पायाची अल्ट्रासाऊंड डॉपलर ही प्रारंभिक स्क्रीनिंग चाचणी करुन नंतर रक्त चाचण्या, संगणकीकृत टोमोग्राफी अँजिओग्राफी (CTA) अँजिओग्राफी, अल्ट्रासाऊंड किंवा अगदी एंकल-ब्रेकियल इंडेक्स (ABI) चाचणी या स्थितीचे निदान केले जाते.
उपचार: तुमचे डॉक्टर तुमच्यासाठी योग्य उपचार पर्याय ठरवतील. वैद्यकीय व्यवस्थापन, अँजिओप्लास्टी, एथेरेक्टॉमी किंवा पेरिफेरल आर्टरी बायपास शस्त्रक्रिया यासारखे विविध प्रकारचे पर्याय आहेत ज्यांचा सल्ला तुमचे डॉक्टर तुम्हाला देऊ शकतात. तांत्रिक प्रगतीमुळे दीर्घकालीन परिणामांसह परिधीय रक्तवहिन्यासंबंधी रोगावर उपचार करण्यासाठी बरेच पर्याय उपलब्ध आहेत.
ही स्थिती टाळण्यासाठी काही महत्त्वाच्या टिप्स: परिधीय रक्तवहिन्यासंबंधी रोग टाळण्यासाठी धूम्रपान सोडणे हा सर्वोत्तम मार्ग आहे, सॅचुरेटेड फॅट्सचे प्रमाण कमी असलेले पदार्थ खाणे आणि तुमचा रक्तदाब, रक्तातील साखर आणि कोलेस्ट्रॉलची पातळी औषधांच्या मदतीने नियंत्रित करणे आवश्यक ठरते. डॉक्टरांच्यासल्ल्याने दररोज व्यायाम करुन आणि योग्य वजन राखणे आवश्यक आहे.
